Elektro Konvülsif Tedavi (EKT)
EKT Nedir?
Elektrokonvülslf Tedavi (EKT) belli psikiyatrik rahatsızlıklar İçin güvenli ve etkili bir tıbbi tedavidir. EKT tedavisine aynı zamanda “beyine elektrik uyarımı”, “elektroşok tedavisi” veya “şok tedavisi” de denilmektedir.
EKT 1938’den beri birçok psikiyatrik bozukluğun tedavisi için kullanılmaktadır. O tarihten bu zamanlara kadar bu teknik, etkinliğini artırmak ve yan etkilerini azaltmak üzerine geliştirilmiştir. EKT uygulanacak hastanın önce gerekli birtakım kan tahlilleri yapılır, gerektiğinde kalp grafisi, beyin elektrosu, MR v.b tetkikler yaptırılır.
Anestezi almasında ve EKT uygulanmasında sakınca olup olmadığı Anestezi uzmanı tarafından değerlendirilir ve gerekli görülmesi durumunda ilgili uzmandan konsültasyon istenir.
EKT nasıl uygulanır?
Bir anestezi uzmanı ve bir psikiyatristin hazır bulunduğu acil müdahale imkanı veren bir tedavi odasında sedyede yatan hastada öncelikle kas gevşemesi ve uyku sağlayan anestezi ilaçları verilir.
Daha sonra hastanın alnına yerleştirilen iki elektrottan birkaç saniye süre ile elektrik akımı verilir. Bu akım ile beyinde ritmik bir elektrik aktivitesi oluşur ve beyin kimyasalları salınır. İşlem yaklaşık 5 dakika sürer, işlemin bitmesi sonrasında tedavi ekibi yaklaşık 15-20 dakika süreyle hastanın tamamen uyanması sırasında yanında bulunurlar.
Doktorum neden EKT öneriyor?
Yeni ilaçların kullanılır hale gelmesi ile EKT’ye ihtiyaç oranı azalmıştır ancak hala çok sayıdaki hasta için EKT en etkili tedavidir. Bazı olgularda ilaçlara yanıt yetersizdir, kimilerinde ilaçlar yan etkileri sebebiyle istenilen doza çıkılamaz, bazı durumlarda ise hastanın intihar riskinin bulunması gibi sebeplerle ancak EKT nin sağlayabileceği hızlı düzelme elde edilmek istenir.
Tedavi için kaç EKT uygulanır?
EKT genellikle günaşırı haftada 2-3 defa uygulanan bir tedavi biçimidir. Genel uygulama bir kürde 6-12 EKT uygulanmasıdır.
EKT güvenilir bir tedavi midir?
ABD’de 1999 yılında yapılan bir araştırmada 50.000 EKT uygulamasında bir ölüm vakası yaşandığı, bunun da doğumda anne ölümü sıklığının çok altında olduğu saptanmıştır. Başka araştırmalarda da depresyon hastalarından EKT uygulanan ve uygulanmayanlarda kalp krizi ve diğer sebeplerle ölüm oranlarının benzer sıklıkta olduğu saptanmıştır. Modern anestezi teknikleri ile günümüzde EKT daha da güvenilir hale gelmiştir.
EKT iyileştirir mi?
EKT uygulanan hastaların %90’ında belirli bir düzelme izlenir. Birçok hasta EKT sonrası aylarca iyilik halini korurlar. EKT sonrası tedaviye genellikle ilaç kullanımı ile devam edilir. Ancak kimi ruhsal hastalıklarda kuvvetli tedavilere rağmen tamamen iyileşme görülmeyebilir. Bu durumda amaç mümkün olan en iyi ve hastanın en işlevsel olduğu durumu sağlamaktır.
EKT uygulaması hasta için acı verici midir?
Filmlerde görülen EKT sahneleri ya da elektrikli sandalye görüntüleri ile gerçek EKT uygulamasının hiçbir benzer yönü yoktur. EKT ağrılı değildir, hasta için ceza değildir. EKT uygulanmış olan çoğu hasta dişçi koltuğuna oturmayı EKT’den daha stresli bulmuşlardır.
EKT beyinde hasar yapar mı?
EKT’nin beyin hasarı yaptığına dair elde bilimsel kanıt bulunmamaktadır. EKT uygulanan hastalarda beyin hasarı durumunda kan dolaşımında yükselen enzim ve proteinlerde yükselme izlenmemiştir. Hayvanlarda yapılan deneylerde EKT ile tetiklenen nöbetlerden sonra incelenen beyin dokusunda herhangi bir hasar izlenmemiş, nöbetten aylar sonra dahi yapısal değişiklik izlenmemiştir. EKT uygulanması esnasında beyin ısısındaki artış bir derecenin onda biri kadardır, bu sebeple elektrik beyin dokusuna zarar vermez.
EKT kalıcı bellek kaybı yapar mı?
EKT sonrası izlenen bellek kusurları genellikle bir yıl içinde tamamen ortadan kalkar. EKT öğrenme becerisini azaltmaz, aksine depresyonun ortadan kalkması ile öğrenmeyi daha kolaylaştırır. Ancak bazı hastalarda EKT uygulamasından hemen önceki kişisel anıların tekrar hatırlanması 6 ay-1 yıl arası bir süre gerektirebilir. Fakat psikiyatrik hastalardaki unutkanlık daha yüksek sıklıkta yeterince iyileşmemiş hastalık, ilaç yan etkisi ya da yaşlanma sebebiyle izlenir.
Hangi hastalıklarda EKT uygulanabilir?
EKT’nin en sık uygulandığı hastalık durumu ağır depresyon tablolarıdır. Bu hastalıkta kişi yoğun üzüntü, elem, dikkat kaybı, iştah ve uykuda bozulmalar yaşar, intihar fikirleri olabilir. Mani ve şizofrenide de EKT uygulanabilir.
EKT’nin yan etkileri nelerdir?
EKT uygulaması sonrası uyanırken ilk bir saat içinde hasta giderek hafifleyen bir şaşkınlık, çevresini tanıyamama durumu yaşayabilir. İlk aylarda yakın olayların ayrıntılarını, tarihleri, telefon numaralarını hatırlamakta hafif zorluk olabilir. Ancak bu durum aylar içinde hafifleyerek ortadan kalkar. EKTnin etkisi unutkanlık yaşanmasından bağımsızdır. EKT bir hafıza silme tekniği değildir. Kliniğimizde de kullandığımız yeni cihazlarla tedavide kullanılan elektrik akımının süresi çok kısaltılmış ve bu yan etki en aza indirilmiştir.